Drie kunstenaars gegrepen door de realiteit

‘Alle afgestudeerden zijn op zoek naar een vlucht uit de realiteit.’ Het is een behoorlijke uitspraak die de modeafdeling van de Rietveld Academie doet in de catalogus die bij de eindexamententoonstelling van dit jaar is verschenen. Die ‘vlucht uit de realiteit’ is, volgens de modeafdeling, de ‘rode draad’ die alle werken op de eindexamenexpositie verbindt. Toch herinner ik mij na een bezoek aan de expositie vooral drie werken die deze uitspraak ontkrachten.

Het werk van Floor von Dülmen Krumpelmann – van de afdeling Beeld en Taal -is het eerste. Haar werk is op de derde verdieping van het Rietveld gebouw te zien, waar werken van de afdelingen Fotografie, Grafisch Vormgeving en Beeld en Taal kris kras door elkaar in verschillende lokalen worden getoond. Von Dülmen Krumpelmann valt op met een viertal grote zwart-wit tekeningen van onder andere een naakt in een jungle-achtige omgeving en een vrouwengezicht dat opdoemt in het peinzende hoofd van een mannenfiguur. Op de muren projecteert zij een replica van dit werk over de tekeningen heen. Door de projectie ontstaat een knap spanningsveld tussen twee identieke beelden.

Zoals bij veel zalen drentelt de maker door de expositieruimte heen. Ik vraag Von Dülmen Krumpelmann waarom zij voor deze methode gekozen heeft. Zij vertelt dat zij erg van tekenen houdt maar er achter is gekomen dat zij tijdens een tentoonstellingsbezoek minder vaak bij tekeningen bleef hangen en geneigd was om naar kleurrijker, spectaculairder werk door te lopen. Hierdoor is zij na gaan denken over de manier waarop zij haar werk presenteert.

En inderdaad, tijdens de opening van haar eindexamenexpositie merkte zij dat de nieuwsgierigheid van de bezoekers door haar presentatie werd geprikkeld. Men wilde weten wat voor trucje ze precies had geflikt, door bijvoorbeeld de hand voor het licht van de projector te houden.

Het werkt dus zeker, deze letterlijke en figuurlijke gelaagdheid. Von Dülmen Krumpelmann staat met haar experiment en onderzoek in het hier en nu. Jammer dat haar sympathieke verhaal niet bij de werken te lezen is.

Anne Marijn Voorhorst (afdeling Beeld en Taal) verrast met een intieme voorleessessie op locatie. Ik neem plaats op een krukje dat staat op Yves Klein blauw papier. Meteen stapt de kunstenaar op mij af: ‘En nu ga ik je een verhaaltje voorlezen’. In Het Toezicht verhaalt zij over haar ervaringen met haar oude buren. Het ontroerende verhaal komt uit haar bundel De Beteugeling die, net als veel andere publicaties en werken, te koop is op een van de verkooppunten in de academie.

Het feit dat veel studenten ook commercieel denken (zo loop ik na afloop met een paar gebreide sokken uit het project van kunstenares Elize Rietberg de deur uit) getuigt duidelijk van een realistische handelsgeest.

In de kelder van het Rietveld gebouw draait de korte film Who can be happy and free? van de Russische Lyubov Matyunina (afdeling Audiovisueel). Zij baseerde haar eindexamenwerk op een gedicht van Nikolay Nekrasov. Gewapend met de camera reisde Matyunina door haar moederland en stelde landgenoten de vraag die Nekrasov zich tweehonderd jaar eerder stelde. De shots van geïnterviewden worden afgewisseld met beelden van zeven gemaskerde helden die ook in het gedicht voorkomen. De soundtrack is een rap-versie van het gedicht, ondersteund door pompende beats.

In een tijd van reaguurders op sociale media is dit werk een verademing. Door de documentaire interviewvorm te kiezen, verdwijnt de anonimiteit die mensen op het internet gebruiken om, veelal vanuit de onderbuik, op zaken te reageren. Who can be happy and free? levert fijne, filosofische beschouwingen op van jongeren op straat in Sint Petersburg, aangeschoten arbeiders in een slaaptrein en bewoners van het platteland nabij Vladivostok.
Ook Matyunina houdt zich bezig met hedendaagse vraagstukken door haar vertaling van een tijdloze vraag. De rode draad waarvan de mode-afdeling rept, is spoorloos verdwenen in dit werk. En dat is – denk ik – maar goed ook.

 

Gerrit Rietveld Academie, Frederik Roeskestraat 96, Amsterdam

Openingstijden:

Woe 2 juli: 16.00-21.00

Do 3 juli t/m Vrij 4 juli: 11.00-21.00

Zat 5 juli: 11.00-20.00

Zon 6 juli: 11.00-16.00